به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، دیروز و به طور همزمان، رهبران دو حزب مخالف اردوغان، از ضرورت تغییر مجدد نظام سیاسی و اجرایی ترکیه سخن به میان آوردند. نکته مهم اینجاست که هر دو رهبر مخالف، از رفقای سابق اردوغان و از چهره های برجسته حزب حاکم بودند. علی باباجان رهبر حزب جهش و دموکراسی و احمد داود اوغلو رهبر حزب آینده، هر دو خواستار تغییر نظام سیاسی از ریاستی به پارلمانی شدند.
جدیدترین خبرها و تحلیل‌های ایران و جهان را در کانال تلگرامی تسنیم بخوانید. (کلیک کنید)
جدیدترین خبرها و تحلیل‌های ایران و جهان را در کانال اینستاگرامی تسنیم بخوانید. (کلیک کنید)
ترکیه از "یک" بزرگتر است
علی باباجان، جوان‌ترین موسس حزب عدالت و توسعه بود. بر اساس خاطراتی که بلنت آرنچ از بزرگان این حزب تعریف کرده، زمانی که باباجان به عنوان وزیر اقتصاد ترکیه معرفی شد، آن قدر جوان بود که پذیرفتن او به عنوان وزیر، در بسیاری از محافل داخلی و خارجی، با تعجب همراه بود.
او یک نخبه علمی بود که هم در دانشگاه های خارج از کشور و هم در دانشگاه فنی خاورمیانه استانبول، تمام مقاطع تحصیلی خود را با رتبه اول به پایان رسانده و نشان داده که در دو حوزه مهم اقتصاد و دیپلماسی توانمندی‌ها و ظرفیت‌های بالایی دارد.
او مدتی وزیر امور خارجه و مدتی هم وزیر اقتصاد ترکیه بود. اما سرانجام در سال گذشته، مسیر سیاسی خود را جدا کرد و در مخالفت با مشی سیاسی و اجرایی رفقای پیشین خود، حزبی تاسیس کرده که از حمایت عبدالله گل نیز برخوردار است.
باباجان، دیروز در کنگره حزب خود در شهر کردنشین سیرت، اعلام کرد: ما خواهان پایان دادن به نظام ریاستی هستیم و می‌خواهیم همه بدانند که ترکیه از یک بزرگتر است.
این سخن باباجان کنایه به جمله مشهور اردوغان است که در چند سال گذشته همواره حق وتوی اعضای شورای امنیت سازمان ملل را زیر سوال برده و گفته است، جهان از 5 بزرگتر است. حالا باباجان نیز با تشر و کنایه به این جمله اردوغان، معتقد است که ترکیه از یک بزرگتر است و نباید تمام قدرت و اختیارات کشور در دست شخص اردوغان باشد.
دو هدف مشترک مخالفین
این فقط باباجان نیست که به شدت با تداوم حیات نظام سیاسی و اجرایی ریاستی، مخالف است؛ دیگر مخالفین نیز عبارتند از:
1.کمال کلیچدار اوغلو رهبر حزب جمهوری خلق
2. مرال آکشنر رهبر خوب
3.مدحت سنجار رهبر حزب دموکراتیک خلق ها
4.تمل کاراملا اوغلو رهبر حزب اسلامگرای سعادت
5.گلتکین اویسال رهبر حزب دموکرات
حرف حساب مخالفین این است که در نظام ریاستی، چیزی به نام تفکیک قوا وجود ندارد، دستگاه قضا و بانک مرکزی فاقد استقلال هستند و پارلمان ترکیه نیز به یک نهاد تشریفاتی و بدون قدرت تبدیل شده است.
اما در طرف مقابل رجب طیب اردوغان رهبر حزب عدالت و توسعه و دولت باغچلی رهبر حزب حرکت ملی همچنان معتقدند که نظام ریاستی، برای اداره کشور ترکیه بهترین مدل حکومتی و اجرایی است و مخالفین، از خارج خط می گیرند و قصد دارند بقای ملی و استقلال ترکیه را تهدید کنند.
در شرایط فعلی، دو هدف مشترک مخالفین عبارتند از: نخست، پایان دادن به اقتدار آکپارتی و اردوغان. دوم، تاسیس یک نظام سیاسی و اجرایی جدید به نام "نظام پارلمانی تقویت شده".
بر اساس نکاتی که در سخنان رهبران احزاب مخالف آمده، نظام پارلمانی تقویت شده، بهای ویژه‌ای به اراده و جایگاه قوه مقننه و نمایندگان مجلس می‌دهد و علاوه بر آن، نهادهای محلی نظیر شهرداری‌ها و شوراهای استانی هم اعتبار و قدرت ویژه‌ای خواهند داشت.
در نظام پارلمانی تقویت شده، رئیس‌جمهور از توانایی و اقتدار چندانی برخوردار نیست و وزرا می‌توانند به عنوان بالاترین مقام مسئول، در حوزه وزارتی خود به اتخاذ تصمیم و اجرای عمل بپردازند.
ائتلاف گسترده، شکل گرفته است
ترکیه تا سال 2023 میلادی انتخاباتی برگزار نخواهد کرد. اما مخالفین، از حالا خود را برای انتخابات مهیا کرده‌اند و هر روز از ضرورت برگزاری انتخابات پیش از موعد سخن به میان می‌آورند. البته حزب حاکم و شریک ائتلافی این حزب، قصد ندارند در مقابل این خواسته تسلیم شوند.
تا دیروز مهمترین پاشنه آشیل و مانع برای شکل گیری یک ائتلاف گسترده و بزرگ این بود که حزب دموکراتیک خلق ها به عنوان نهاد اقماری پ.ک.ک، در شرایطی بود که برخی از جریانات کمالیست نمی خواستند با آن ائتلاف کنند.
اما حالا رویکرد و نگرش احزاب کمالیست نیز تغییر یافته و آنها نیز حاضرند با این حزب ائتلاف کنند. در نتیجه در شرایط فعلی می‌توان گفت، با توجه به میزان آرای فعلی ائتلاف جمهور اردوغان و باغچلی که به کمتر از 45 درصد رسیده، ائتلاف مخالفین می‌تواند در آینده، فرش را از زیر پای ائتلاف جمهور بیرون بکشد.
رئیس جمهور حزبی
پیش از تغییر نظام سیاسی و اجرایی ترکیه از پارلمانی به ریاستی، بر مبنای قانون اساسی این کشور، رئیس جمهور یک شخصیت غیر حزبی بود که در رویکرد سیاسی و اجرایی خود، بر اساس تمایلات حزبی عمل نمی‌کرد.
حتی زمانی که عبدالله گل به عنوان یکی از موسسین حزب عدالت و توسعه به کرسی ریاست جمهوری رسید، تمایلات حزبی را کنار گذاشت و همواره تلاش می‌کرد تا هم با حزب حاکم و هم با سران احزاب مخالف، یک ارتباط همسان داشته باشد و فاصله خود را با همه چهره های سرشناس سیاسی کشور، در یک حد عادلانه نگه دارد. اما پس از تغییر نظام، رئیس جمهور هم حزبی شده و در چند سال گذشته، اردوغان به شدت، حزبی عمل کرده و کار به جایی رسیده که منتقدین بر این باورند، که او تنها رئیس جمهور هواداران آکپارتی است.
علی باباجان رهبر حزب جهش و دموکراسی، در سخنرانی های اخیر خود وعده داده که اگر به قدرت برسد، رئیس جمهور، کاملاً غیرحزبی و در مقابل همه، به یک اندازه مسئول باشد.
با نگاهی به انتقادات جریانات سیاسی مختلف ترکیه می‌توان گفت، نظام ریاستی در این کشور هنوز هم جا نیفتاده و با چالش های بزرگی روبرو است. نه تنها احزاب و جریانات مخالف حزب حاکم، بلکه هواداران میلیونی آنها نیز با استقرار نظام ریاستی مخالفت جدی دارند و می‌توان چنین پیش‌بینی کرد که اگر در انتخابات سال 2023 میلادی، حزب عدالت و توسعه کنار زده شود، ائتلافی که قدرت را در دست می‌گیرد، یک بار دیگر مسیر تاسیس نظام پارلمانی و برگزیده شدن رئیس‌جمهور غیرحزبی را در اولویت کاری خود قرار خواهد داد.
انتهای پیام/
